Leestijd 4 min
Het areaal aan vezelhennep in de EU groeit als kool. Verreweg het meeste komt uit Frankrijk, maar ook onze zuiderburen zitten niet stil, vooral om de stengels in de bouw toe te passen. Exie uit Herzele (Oost-Vlaanderen) heeft daarvoor al 130 hectare geoogst terwijl het in 2024 naar minstens 600 hectare wil opschalen. ‘Samenwerking is cruciaal om zoveel mogelijk van het gewas te verwaarden’, zegt Axel Segers.
Wie eens vanuit Gent via Zottegem naar Herzele in de Vlaamse Ardennen is gereden, ziet elektriciteitspalen, roodstenen schuren en enkele hoeven in het golvende landschap, in september omzoomd door stoppelvelden en manshoog maïs. De aardappeloogst is net achter de rug, de maïs staat er rijp en geel bij. Aan het eind van een doodlopende landweg ligt een aantal gebouwen: het hoofdkwartier van Exie.
Geschiedenis
Vanaf de hoge Middeleeuwen tot de jaren ’30 van de vorige eeuw werd in Vlaanderen, Zeeland en Noord-Nederland hennep voor zaden, olie en de vezels geteeld. Niets ging verloren, alle delen werden gebruikt. Zonder hennep was de hebzuchtige Gouden Eeuw niet mogelijk geweest: elk schip op de grote vaart (sinds 1607 de VOC, vanaf 1621 ook de WIC) had vijftig tot honderd ton hennep aan boord, voor touwen en lijnen, voor zeilen van canvas (een verbastering van het Franse woord ‘chanvre’ of cannabis).
Daaraan hing wel een prijs. Niet alleen was het arbeidsintensief werk, ook zorgde het roten van stengels in sloten voor gigantische stank. Een groot aantal dorpen en steden in Zeeland en Vlaanderen vaardigde sinds de 17de eeuw dan ook geboden uit om aan roten in sloten paal en perk te stellen. Boeren lieten steeds vaker het gewas op hun velden roten, na een laatste regenbui aan het begin van de herfst.
Eind 19de eeuw trad het verval in. De doodsteek voor vezelhennep was de succesvolle campagne van krantenmagnaat Hearst in de VS. Hij had grote belangen in het opkomende chemieconcern Du Pont en slaagde erin om hennep te brandmerken als de softdrug marihuana, met een teeltverbod tot gevolg. Industriële teelt heeft echter nauwelijks roeseffecten door THC. Goedkopere plastics veroverden sindsdien de wereld.
Gemakkelijke teelt
Sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw is de teelt van industriële hennep weer toegestaan, mits het een THC gehalte van minder dan 0,3 procent heeft en de teelt op volle grond plaatsvindt, zonder bestrijdingsmiddelen. Axel Segers, verantwoordelijk voor het commerciële deel van Exie, legt de voordelen voor de akkerbouwer uit.
‘Hennep is een gemakkelijk gewas’, zegt hij. ‘Het is droogteresistent en behoeft slechts weinig water. Na inzaaien van gecertificeerd zaad hoeft de boer niets te doen, noch mechanisch, noch chemisch. Het past prima in het plaatje om minder te bemesten en om het bouwplan via rotatieteelt, eens in de drie jaar, te verbreden. Als hennep eenmaal is ontkiemd, heeft het alleen wat regen nodig. Vervolgens groeit het gewas binnen drie tot vier maanden tot ruim drie meter hoog uit. De snelle groei verdringt de onkruiden en onderdrukt bodemschimmels en aaltjes. Volgende teelten, als maïs of tarwe, zullen daar dus minder last van hebben. Ook is het zeer geschikt als bodemverbeteraar.’
Verwerking
Hennepteelt is nu nog vooral contractteelt. Exie begeleidt de boeren door middel van een stappenplan en neemt de oogst en verwerking voor hun rekening. Daarvoor gebruikt men aangepaste machines om de zeer sterke vezels in stukken van 60 centimeter te snijden zonder dat de delen zich rondom het apparaat kunnen wikkelen. ‘We hebben twee oogstmachines’, legt Segers uit. ‘De eerste is een aangepaste maïsdorser en de twee een grote ‘heggenschaar’ die achter de trekker hangt. Dat is gemakkelijker en goedkoper.’
Na de oogst breekt er een spannende periode aan. Segers: ‘We laten de gedorste delen enkele weken op het zwad roten, afhankelijk van het weer, de dauw en de temperatuur. Als het rotingsproces te ver gaat, worden de vezels zwakker en verminderen ze in waarde. Is er te weinig geroot, dan kost het scheiden van de bast en kern meer energie waardoor de vezels schade oplopen. Dit najaar hebben we 130 hectare geoogst en nog eens ruim 100 hectare hennepstengels aangekocht. In 2024 gaan we opschalen naar 600 tot 800 hectare. Boeren met goesting uit de omgeving zien er de voordelen van in, daarna gaat het als een lopend vuurtje.’
Nederland vs Vlaanderen
Tussen Nederland en Vlaanderen zitten grote verschillen. Niet alleen ligt de grondprijs in Nederland veel hoger, ook is de financiële waardering anders opgebouwd. ‘Bij ons krijgen akkerbouwers tussen de 450 en 500 euro per hectare omdat ze geen pesticiden gebruiken en niet ploegen. In Nederland ligt die verdeling minder voordelig maar toch kan je ook daar een verdienmodel als tussengewas optuigen. Opbrengsten van tarwe en granen zijn weliswaar hoger, maar daar staat tegenover dat de boer aan hennep minder aandacht hoeft te besteden. Hennep voor de bouw en de biobased economie groeit. Net als vroeger kan je alle delen van de plant gebruiken. Als isolatiemateriaal, voor veevoer, stro voor de koeien, voor papier en voor medicinale toepassingen. Ketensamenwerking is cruciaal om alles van het gewas te verwaarden. Boer, bouwer en andere sectoren hebben elkaar nodig. Van de hennepbloemetjes hebben we zelfs een biertje gebrouwd. Maar dat terzijde, dat is een hobby van de oprichters’, lacht Segers.
Bronnen:
Doorlichting experts Canadry, Circubuild, s.a.
Handboek vezelhennepteelt, WUR, oktober 2023
Door Tseard Zoethout
Gepubliceerd op
Permalink
